Thánh Cả Giuse, một tâm hồn cao thượng

Cổ nhân quả là rất đúng, khi nói: “Vô tri bất mộ”, không biết thì làm sao mộ mến được. 

Nhưng rủi thay, điều đó lại rơi vào trường hợp của Thánh Cả Giuse, một con người mà chúng ta biết quá ít về thân thế và cuộc đời của Ngài. Có chẳng, chỉ biết lý lịch của ngài xuất thân từ dòng dõi Vua Đa Vít. Và hình ảnh của ngài mà chúng ta thấy, thường được khắc hoạ là một bác thợ mộc, râu tóc bạc phơ, ăn mặc dung dị, âm thầm lặng lẽ, cần cù, lam lụng vất vả để nuôi sống gia đình. Nhân loại chúng ta, vốn thích ngưỡng mộ những điều phi thường, vĩ đại, cao sang thì, chính nơi ngài – một con người có vẻ bề ngoài tầm thường, đơn sơ, mọn hèn như muôn người dân lao động khác, bảo sao chúng ta có thể mộ mến ngài được. Và chính bản thân tôi, trước khi ngộ ra được một con người cao cả nơi ngài, cũng đã từng vô cảm đối với ngài.

Thâu tóm cuộc đời của Ngài, Thánh Mathêu và Thánh Luca viết nhiều nhất về Ngài trong 5 sự kiện: Lần đầu tiên, khi Ngài kết hôn với Maria và có ý định bỏ đi, khi biết vợ mình đang không, lại mang thai. Lần thứ hai, Ngài đưa Đức Mẹ đi sinh nơi hang đá. Lần Thứ ba Ngài cùng Đức Mẹ đưa Chúa Giêsu đi trốn sang đất Ai Cập khi bị vua Hêrôđê bách hại con trẻ. Lần thứ tư, Ngài cùng Đức Mẹ dâng Chúa Giêsu vào đền Thánh. Và lần cuối là Ngài cùng Đức Mẹ phải mất ba ngày đi tìm thấy Chúa Giêsu trong đền Thánh. Trong năm lần, chỉ có lần đầu tiên là nói đích danh về Ngài, còn những lần sau, thánh kinh mô tả có tính cách sự kiện hơn là viết về Ngài. Từ đó về sau, thánh kinh không hề đả động đến ngài một dòng nào nữa. Ngài sống ra sao, chết lúc nào và chôn ở đâu, không ai biết, và thậm chí trong thánh kinh, không hề nhắc một câu nào của Ngài nói.

Một lý lịch sơ sài như thế, đến cả giáo hội cũng khó lòng để nâng Ngài lên đấng bậc cao cả để tôn sùng danh Ngài. Danh xưng chính thức của Ngài trong kinh thánh là, Giuse – Người Công chính.

Manh nha đầu tiên đề cao Ngài là do các Giáo phụ: Gioan Kim Khẩu, Hiêrônimô, Augustino trong các bài thuyết giảng.

Phải đợi đến thế kỷ 12, 13 Thánh Bênađô, Thánh Tôma Tiến sĩ, Thánh Bônaventura là những người đã cổ vũ việc tôn sùng Thánh Giuse.

Năm 1582, Thánh nữ Têrêsa Avila, vị cải tổ Dòng Carmêlô là một tông đồ rất nhiệt thành với Thánh Giuse, đã tự bạch: “Tôi chưa bao giờ xin ơn gì với Thánh Giuse mà không được nhận lời”.

Năm 1870 Đức Piô IX, theo lời đề nghị của các Nghị phụ Công Đồng Vaticanô I, đã long trọng tôn phong Thánh Giuse là Đấng Bảo Trợ Giáo hội hoàn vũ. Đồng thời, lấy ngày 19 tháng 3 mỗi năm làm lễ kính trọng thể Thánh Giuse.

Đức Lêô XIII thiết lập lễ kính Thánh Giuse Thợ, được đặt vào ngày 01 tháng 5, là ngày Quốc tế Lao động.

Riêng ở Việt Nam, năm 1678, Đức Innocente XI tôn phong Thánh Giuse là Thánh Bảo Trợ Nước Việt Nam và các nước lân cận. Từ đó, giáo dân VN rất sùng kính Thánh Cả Giuse quan thầy.

Còn với bản thân tôi, bắt đầu “ngộ ra” để cảm mến và tôn sùng ngài, nhân tham gia làm Kỷ yếu 50 năm Giáo Họ Giuse, mới khám phá ra được chiều kích lớn lao và lòng cao thượng của Ngài, qua những trang sưu tầm viết về Thánh Giuse, nhất là qua bài viết của Đức Tống Giám Mục Ngô Quang Kiệt: Thánh Giuse Gương Mẫu Thời Đại. Ngài viết:

…Đó là một đời sống Thánh đức chiếu toả ra những nét đẹp cao quý mà ta khó bắt chước. 

– Nét đẹp thứ nhất nơi Thánh Cả Giuse mà ta khó bắt chước, đó là đức tính ít nói. Lần giở những trang tin mừng, ta thấy diễn tả nhiều hành động của Thánh Cả Giuse, nhưng không thấy trích dẫn lời nào của người. Người làm nhiều nói ít. Còn ta, ta thường nói nhiều và làm ít. …Sự im lặng của người là sự im lặng của kẻ mạnh. Sự im lặng của một đời sống nội tâm phong phú…Sự im lặng hoạt động đem lại những kết quả tốt đẹp.

          – Nét đẹp thứ hai mà ta khó bắt chước, đó là sự vâng lời tuyệt đối. Người luôn vâng lời Chúa, dù lệnh Chúa chỉ truyền mơ hồ trong cơn mê ngủ, dù lệnh Chúa truyền nhiều khi khó chấp nhận. Làm sao chấp nhận được một phụ nữ đã có thai làm bạn? …Thấy Đức Maria mang thai, người muốn trốn đi, nhưng khi Chúa tỏ ý muốn người ở lại nhận Đức Maria làm bạn, Người vâng lệnh ngay tức khắc…. Sự vâng lời tuyệt đối nói lên đức tin mãnh liệt vào Chúa. Vì hoàn toàn phó thác nên hoàn toàn vâng phục…

          – Nét đẹp thứ ba ở nơi Thánh Cả Giuse mà ta khó bắt chước, đó là sự khiêm nhường quên mình. Đọc trong tin mừng, ta không bao giờ thấy người xuất hiện ở những nơi công khai được nhiều người biết đến, trái lại người luôn có mặt ở những nơi tăm tối âm thầm. Người tự nguyện sống âm thầm để Chúa được nhận biết. Người chấp nhận quên lãng để Chúa được yêu mến. 

          Đó là những đức tính rất cần cho thời đại chúng ta. Thế giới ngày nay quá ồn ào, cần có những tâm hồn trầm lặng, suy tư cầu nguyện. Thế giới ngày nay nói quá nhiều, cần có những con người hành động. Thế giới ngày nay đang đánh mất niềm tin yêu phó thác, cần có Thánh  hưởng thụ, cá nhân chủ nghĩa, đang cần những con người khiêm nhường, phục vụ quên mình. Nếu ta biết noi gương những nhân đức của Thánh Giuse, ta có thể thánh hoá bản thân, củng cố gia đình và góp phần cải tạo xã hội.

          Nếu những lời của Đức Tống Giám Mục Ngô Quang Kiệt làm thức tỉnh lòng tôn sùng trong tôi về Thánh Cả Giuse thì, bài viết của một giáo dân bình thường về Thánh Cả Giuse lại khơi dậy lòng cảm mến trong tôi đối với ngài, khi tác giả Phạm Thị Kim Cúc viết:

          “Tháng 3 lại về, lòng tôi chợt nao nao cảm xúc về lòng mến tin yêu và cảm tạ Thiên Chúa đã ban cho nhân loại một vị Đại thánh, mà giáo hội dành nguyên một tháng để tôn sùng, đó là Thánh Cả Giuse.

Quả thật, Thánh cả Giuse là một mẫu gương khiêm nhường, chính đức khiêm nhường đó, mà Thiên Chúa đã ban cho ngài một diễm phúc lớn lao là được làm cha nuôi Chúa Giêsu. Ôi thật là vinh dự cao cả!!

…Chính Chúa đã thấu suốt các nhân đức cao quý nơi ngài: Siêng năng, im lặng, vâng phục, khiêm nhường để cất nhắc Ngài lên một vị thế cao cả, là bạn với Đức Trinh Nữ Maria. Và chúng ta cũng tự hào khi có một Vị Thánh bổn mạng, làm quan to trên nước trời, bảo sao chúng ta không được Ngài che chở, cầu bầu và thương ban muôn ơn lành.

Vâng, tôi hết lòng yêu mến và sùng kính Thánh Giuse một cách đặc biệt. Mặc dầu phải tần tảo làm ăn với nặng nợ cơm áo gạo tiền bộn bề trăm chiều, nhưng gia đình tôi hằng tuần thứ tư, thứ bảy luôn đi dâng thánh lễ để tỏ lòng cảm mến ơn Ngài đã luôn đồng hành với chúng tôi trong cuộc sống đời thường. Có Ngài bên cạnh bảo bọc chở che, gia đình chúng tôi cảm thấy an tâm vui sống thảnh thơi trong niềm tin yêu. Và chúng tôi cảm thấy cuộc sống là một ân huệ lớn lao mà Thiên Chúa ban tặng cho con người.

Lời của tôi mộc mạc thô sơ, sợ rằng không chuyển tải nổi những nỗi niềm lớn lao về Ngài”.

Thực ra, chính những lời thô sơ, chân chất của chị, đã khơi động niềm cảm mến trong tôi về Ngài.
Chưa hết, thầy GioanKim Ngô Hữu Phán tu sĩ Hội dòng Đắc Lộ cũng cảm thán về Ngài để mừng Thánh Cả Giuse bằng hai câu đối:

Công Chính Hoàng Kim Hồn Rất Thánh

Khiết Trinh Bạch Ngọc Xác Như Thần

(Đức công chính như vàng, nên Hồn Ngài rất thánh. Đức khiết trinh trắng như ngọc, nên Xác Ngài như thần).

Tác giả Đức Phong Bùi Trọng Phán lại cảm mến công lao của Ngài để viết nên vần thơ Vịnh Thánh Giuse:

Cù lao chín chữ thiếu công sinh

Nhưng tám công kia quá nặng tình

Nghèo đã gian nan đường dưỡng dục

Biến càng vất vả việc che bênh

Quê người đất khách đôi tay trắng

Vợ mọn con thơ sức một mình

Sinh trưởng thành nhân Con Một Chúa

Công lao Thánh Cả quá công trình

Tất cả những lời cảm thán, ca ngợi về Thánh Cả Giuse trên đây, đã hun đúc ngọn lửa yêu mến và lòng tôn sùng trong tôi về Ngài. Và tôi cũng mong rằng, hết thảy giáo dân chúng ta có được sự “hữu tri ái mộ” về ngài.    

Dẫu rằng lý lịch về ngài thật sơ sài, nhưng với vai trò là một người chồng, bạn đức trinh nữ Maria, và một người cha nuôi Chúa Giêsu, cũng cho chúng ta thấy, vị thế của ngài thật cao trọng.

Đó là chưa nói đến những công lao của Ngài nuôi nấng, chăm sóc Chúa Giêsu từ khi nhỏ cho đến lớn, phải trải qua bao thăng trầm, gian nan vất vả trong cuộc sống: khi sinh Chúa Giêsu nơi hang đá Belem nghèo khó, rồi lại phải trốn chạy sang đất Ai Cập biết bao truân chuyên, khổ ải…

Vị thế của Ngài thật cao trọng và công quả của Ngài thật lớn lao, thế mà ngài chấp nhận sống ẩn thân trong đạm bạc, khiếm tốn trong cuộc sống, thiết tưởng ngài phải là một con người có tâm hồn cao thượng, thật đáng cho chúng ta cảm mến và tôn sùng Ngài.

Thánh Cả Giuse – Một tâm hồn cao thượng, trong cuộc đời hy sinh thầm lặng

Nguyễn Văn Kính